درباره جهش های ویروسی چه می دانیم؟
به گزارش آقای هویج جهش های ویروسی یک حقیقت تکامل در چرخه زندگی هستند و از انسان گرفته تا حشره و از باکتری تا ویروس، این تغییرات در کد ژنتیکی می تواند در هر نقطه ای با خود یک رشته تغییرات در ارگانیزم به وجود آورد.
به گزارش آقای هویج به نقل از ایسنا، سرطان یکی از شناخته شده ترین نتایج جهش های ژنتیکی است. هر از گاهی، اشتباهات تصادفی که در «دی ان ای» سلول رخ می دهد یک رشته واکنش بوجود می آورد که می تواند به یک غوغا ختم شود: مثلا اختلال در کارکرد سلول، رشد سریع و غیرقابل کنترل (سلول) یا خاموش شدن سیستم توانایی سلول برای شناسایی و ترمیم جهش ها.
کلیه این جهش ها به ایجاد سلول های سرطانی در یک ارگانیزم می انجامد که گاه می تواند مرگبار باشد.
اما این در مورد ویروس ها بخصوص ویروس «سارس کوو-۲» چگونه عمل می کند؟
مباحث بسیاری در بین جامعه دانشمندان در مورد این که آیا ویروس ها ارگانیزم های زنده هستند یا نه در جریان است.
در سطوح پایه ای ویروس ها مواد پروتئینی و ژنتیکی هستند که در قالب نوعی دیگر از زندگی ادامه حیات می دهند و تکثیر می شوند. در فقدان یک میزبان، ویروس ها قادر به تکثیر نیستند و خیلی از آنها در خارج از محیط سلولی دوام چندانی نمی آورند.
در این ارتباط برخلاف ارگانیزم های زنده، ویروس ها نیازمند آن هستند که ارگانیزم های (میزبانشان) زنده بماند.
مواد ژنتیکی سازنده ویروس می تواند یا از نوع «دی ان ای» باشد یا از انواع «آر ان ای» که هردو قادر به ضبط و استفاده از اطلاعات هستند. در واقع، پروتئین های بدن شما توسط این ماده میکروسکوپی طرح ریزی شده و شکل گرفته است.
ساختارهای «دی ان ای» و «آر ان ای» معرف تفاوت مهمی در بین ویروس ها هستند: نرخ جهش.
«دی ان ای» به علت ساختمان مارپیچی مضاعفش، محکم تر و تواناتر است: دو رشته مارپیچی آن در هماهنگی با یکدیگر قرار دارند و ارتباط بسیار خاصی میان پایه های نیوکلئوتیدی آن وجود دارد. این ارقام را از دوران مدرسه به یاد دارید؟ اِی، سی، جی، تی، یو؛ به این ها بعنوان آجرهای سازنده زندگی نگاه کنید.
اگر این آجرها که شالوده زندگی هستند، در جریان ساخت یک «دی ان ای» جدید درست در کنار یکدیگر قرار نگیرند، آنزیمی به نام «پلیمراز» وارد کار می شود تا آن اشتباه را تصحیح کند. این بدان معناست که نرخ جهش ویروس هایی مثل «هرپِس» و «آبله» که ویروس هایی مبتنی بر «دی ان ای» هستند، بسیار آهسته است.
اما این قانون شامل حال ویروس های «آر ان ای» که کد ژنتیکی آنها تنها یک زنجیره نیوکلوئیدی دارد، نمی گردد. این زنجیره بگونه ای نامنظم دور خودش می پیچد و از ثبات خاص «دی ان ای» و برنامه تصحیح خود و نظارت ژنتیکی آنزیم پولیمراز، بی بهره است.
در نتیجه، نرخ جهش ویروس های «آر ان ای»، همچون ویروس کرونا، هزاران بار از خانواده ژنتیکی شان بیشتر است و آنها را به ارگانیزم هایی متلاطم و پیشبینی ناپذیر بدل می کند.
سئوال اینجاست که این جهش ها چه مفهومی دارند؟
خیلی از این انحراف های ژنتیکی عبارتند از کدهای غلط و نامربوط که هدف یا استفاده ای برای ویروس ندارند و آنرا به یک بن بست تکاملی می کشانند.
اما زمانی که ویروس در بین جمعیت شیوع می یابد احتمال آن که در عمل بتواند از یکی از این جهش ها سود ببرد، افزایش می یابد.
هنگامی که این شرایط نهایتا مهیا شود، مکانیسم انتخاب در طبیعت (روند انتخاب بهترین - جان سخت ترین) وارد عمل می شود. در چنان مرحله ای، این نوع جهش یافته و «بهینه» شده ویروس، سریعا به جلو صف آورده می شود و به آن امکان داده می شود که با سرعت بیشتری میزبان خویش را آلوده کند، سریع تر تکثیر شود یا از واکنش سیستم ایمنی بدن میزبان بگریزد.
این همان چیزی است که دست آخر در ویروس «سارس-کوو-۲» شاهد آن هستیم. با افزایش موارد آلودگی هرچه بیشتر مردم به این پاتوژن، نرخ احتمالات به ما می گوید که منظما جهش هایی در اینجا و آنجا رخ خواهد داد.
در مقایسه با دیگر ویروس ها، «سارس-کوو-۲» آهسته تر و یک یا دو مورد در ماه جهش می کند.
حتی با درنظر گرفتن چنین احتمالی می توان حدس زد که از هنگام بروز اولین ویروس ها در چین در اواخر سال ۲۰۱۹، احیانا صدها نوع مختلف ویروس با جهش های مختلف به وجود آمده است.
دانشمندان این انواع را از راه ردیابی ویروس های پیشین و شاخه های مختلف آن بررسی و نحوه تطوّر آنرا در چرخه های منظم جهشی دنبال کرده اند که ما را به نوع «بی.۱.۱.۷» ویروس جدید در بریتانیا می رساند که در سطح بین المللی باعث نگرانی عمیق شده است.
این ویروس در مجموع ۲۳ بار جهش یافته است که شش مورد آن «بی صدا» بوده و عملکردی نداشته است. اما به قول دکتر جفری بَرِت، کارشناس ارشد آمار ژنتیکی در انستیتوی ولکام سَنگِر، حالا سربلند کرده و خویش را نشان داده است.
دیگر جهش ها هم مهم هستند و بیولوژی «سارس-کوو-۲» و رده بندی و شکل برخی پروتئین های ساختاری ویروس را تغییر داده اند.
دکتر جولین تَنگ، ویروس شناس در دانشگاه لِستِر هم می گوید: این جهش ها بی مقدمه و بدون زمینه در بریتانیا رخ نداده اند. این جهش ها قبل از ادغام، مستقلا و در گوشه و کنار جهان در حرکت بوده اند.
در حالیکه کارشناسان نشان داده اند که واکسن های کووید-۱۹ سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با نوع جهش یافته «بی.۱.۱.۷» آماده می کند، این پرسش باقی است که آیا واکسن ها در مقابل ویروس «۵۰۱ وای. وی ۲» آفریقای جنوبی و «پی.۱» برزیل هم موثر خواهند بود، یا نه؟
به نوشته روزنامه ایندیپندنت، در بدترین شرایط، در نتیجه فناوری «ام آر ان ای» که در ساختار خیلی از واکسن ها به کار رفته است، تنها چند هفته طول خواهد کشید که واکسن با انواع مختلف ویروس هایی تطبیق داده شود که در بین مردم در سرتاسر جهان شیوع می یابند. هرچند هنوز هم برای رسیدن به پاسخی دقیق تر و شفاف تر انجام تحقیقات و مطالعات بیشتر مورد نیاز است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب