دكترای سیاستگذاری غذا و تغذیه
در حکمرانی غذا خوب عمل نمی کنیم
به گزارش آقای هویج، دکترای سیاست گذاری غذا و تغذیه، بر مقوله حکمرانی غذا در کشور به منظور ارتقای امنیت غذایی احاد مختلف جامعه تاکید نمود.
به گزارش آقای هویج به نقل از مهر، رامش عالی پور، با عنوان این مطلب که چند واژه در مباحث غذا داریم که حاکمیت غذایی، امنیت غذایی و حکمرانی غذا است، اظهار داشت: این سه واژه مفاهیم کاملا متفاوتی دارند. اگر بخواهیم در سطح بندی و اجرا در نظر بگیریم، حکمرانی غذا بالاترین سطح را دارد. حکمرانی غذا تلاش می کند که امنیت غذایی و حاکمیت غذایی را در هر جامعه ای اجرا کند؛ چه در سطح ملی و چه در سطوح بین المللی. حکمرانی غذا، روش تعامل دولت ها و حکومت ها با جامعه مدنی، با مردم و بخش خصوصی است و نحوه گفتمان آنها با بخش های مختلف خیلی اهمیت دارد. ما به جهت اینکه در کشور خودمان این کار را انجام بدهیم، شورای عالی سلامت و امنیت غذایی را به ریاست رئیس جمهوری برای ایجاد همکاری بین بخشی و ایجاد گفتمان راه اندازی کردیم. وی ادامه داد: امنیت غذایی چهار مؤلفه دارد و در تعریفش آمده تأمین غذای سالم، کافی در هر زمان برای آحاد مردم بشکلی که مطابق با فرهنگ آن جامعه باشد و استطاعت مردم در آن در نظر گرفته باشد و پایداری غذا برای نسل آینده هم در آن حفظ شود. در این تعریف مسائل زیادی است و چهار مؤلفه اصلی داریم؛ تولید غذا، دسترسی به غذا، سلامت غذا و پایداری غذا. در هر کدام از این چهار مؤلفه، ذی نقشان باید با هم همکاری کنند تا امنیت غذایی ایجاد شود. متخصصان تغذیه که در سالهای اخیر در بحث سیاستگذاری غذا و تغذیه تربیت می شوند، تحلیل سیاست ها را در کشور ما انجام دادند و بین ۳۰ تا ۴۰ ذی نقش در امنیت غذایی کشور ایران شناسایی شدند. عالی پور اظهار داشت: شورای عالی سلامت و امنیت غذایی می گوید این تعداد ذی نقش را باید بگذارید کنار همدیگر ولی متأسفانه به این مهم میسر نشده و نخستین ایرادی که به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی گرفته اند، اینست که چرا در وزارت بهداشت است؟ مگر شورا نیست؟ مگر همه ذی نقش ها نباید در آن حضور داشته باشند؟ سوء تفاهم برای همه بوجود آمده است و می گویند چرا باید برویم در وزارت بهداشت و پاسخگو باشیم؟ این اشتباهی است که البته خوشبختانه اخیراً متوجه آن شده اند و پیشنهاد شده که دبیرخانه را از وزارت بهداشت خارج کنند اما استقرار دبیرخانه در وزارت خانه دیگر هم همین معضل را خواهد داشت. وی ادامه داد: مسائل مختلفی باتوجه به مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در کشور ما وجود دارد. وقتی تجربیات کشورهای دیگر را در مورد امنیت غذایی بررسی کردیم، متوجه شدیم همه کشورهای موفق دراین زمینه به این نتیجه رسیدند که باید جایی را برای اجرای برنامه های امنیت غذایی در کشورشان در نظر بگیرند که در یک بخش یا وزارت خانه خاص نباشد. کشور مکزیک یکی از موفق ترین کشورها دراین زمینه بوده و کمیته بین بخشی برای امنیت غذایی تشکیل داده است. رئیس این کمیته رئیس جمهوری و اعضای آن وزرا هستند. چرا این کار را کردند؟ به جهت اینکه برای اجرای برنامه های امنیت غذایی به سبب این که ذی نقش های بسیاری دارند و معمولا با تعارض منافع و تضاد منافع مواجه می شوند، باید رئیس کمیته کسی باشد که بتواند از مرز میان وزارت خانه ها در مورد قوانین و تعارض منافع عبور کند. دبیرخانه هم البته باید در دولت مستقر باشد. عالی پور افزود: در کشور ما هم دبیرخانه شورا باید در جایی باشد که ریاست جمهوری حضور دارند؛ مثل شورای عالی امنیت ملی و سایر شوراهای عالی. در مدلی که در کشورمان توسعه دادیم و عرضه کردیم، جای شورای عالی سلامت و امنیت غذایی درست نیست. به هیچ عنوان نه وزارت بهداشت و نه وزارت جهاد کشاورزی این قابلیت را ندارند که بتوانند تعامل لازم را با همه ذی نفع ها ایجاد کنند. وی ادامه داد: کشورهای دیگر ۳۰ سال پیش از این تجربه عبور کردند. حتی کشورهای اتحادیه اروپا این برنامه را برای اجرای امنیت غذایی داشتند. به آن می گفتند «سیاست مشترک کشاورزی» اما این را به «سیاست مشترک غذا» تغییر دادند چون آن موقع که بحث کشاورزی بود، همه به تولید بیشتر توجه می کردند و فکر می کردند که باید مثلا بحث امنیت غذایی را به وزارت کشاورزی بسپارند. بعد که دقیق نگاه کردند، دیدند مؤلفه پایداری غذا بشدت در کشورهایشان تهدید می شود؛ هم به سبب مباحث اقلیمی و هم به سبب وجود شرکت هایی که به دنبال تولید بیشتر بودند. وزارت خانه کشاورزی در تمام جهان به تولید بیشتر توجه می کند و توجه لازم را به پایداری آب، خاک و منابع و حتی شاید ایمنی و سلامت ندارد. عالی پور افزود: پس از این تغییر در اتحادیه اروپا، کشور هلند نخستین کشوری بود که این تغییر را پیشنهاد نمود و گفت اگر بگویید Commo- food policy، مجبورید به پایداری غذا هم توجه کنید و این خیلی اهمیت دارد. هلند یکی از کشورهایی بود که بیشترین گوشت قرمز را تولید می کرد و بیشترین صادرات گوشت قرمز را در جهان داشت. به این کشور گفته شد پرورش زیاد دام، متان تولید می کند و این متان سبب افزایش گرمایش جهانی می شود. باید این درصد را کاهش بدهد وگرنه مالیات زیادی برای صادرات آن در نظر گرفته می شود. هلند سیاست های تولید غذا و امنیت غذایی اش را بشکلی تغییر داد که پایداری غذا تأمین شود و در نتیجه وضعیتشان چه در تولید غذا و چه در پایداری و اجرای امنیت غذایی بهتر شد. ما باید از این تجربیات کشورها درس بگیریم. این مدلی است که به سیاست گذاران کلان کشور عرضه کردیم و امیدواریم هم در مجمع تشخیص مصلحت نظام و هم در مجلس مورد توجه قرار بگیرد. وی ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی پیش نویسی تهیه کردند و این پیش نویس را به شورای عالی انقلاب فرهنگی بردند. این بحث را در آن سند مطرح نمودند که به سبب این که مسئولیت وزارت جهاد کشاورزی تأمین غذا است، باید امنیت غذایی به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شود و حتی پیشنهاد داده بودند که بخش سلامت در وزارت بهداشت بماند و بخش امنیت غذایی اش به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شود. خوشبختانه تا جایی که اطلاع دارم، رئیس جمهوری با این پیشنهاد موافقت نکردند و همچنان اجرا و نظارت بر اجرای سند امنیت غذایی به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی سپرده شده است. امنیت غذایی موضوعی چند بخشی و میان رشته ای است عالی پور اظهار داشت: واقعاً باید نقش همه ذی نقشان در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در نظر گرفته شود؛ مثلا هم اکنون سازمان محیط زیست به سبب این که متولی مباحث محیطی است و به سبب تهدیدات غیرقابل انکاری که در بحث تغییرات اقلیم داریم، یکی از ذی نقشان بسیار تأثیرگذار در مبحث امنیت غذایی کشور ایران شمرده می شود، ولی وقتی که تحلیل ذی نفعان را در بحث سیاستگذاری غذایی کشور انجام دادیم، دیدیم که شورای عالی اصلاً این ذی نقش را با وجود این که علاقه زیادی دارد که دراین زمینه کار کند و با وجود این که مسئولیتش است، اصلاً در نظر نگرفته و قدرت آن برای اجرای برنامه های امنیت غذایی و حتی پشتیبانی از آنها خیلی کم است. از طرف دیگر، وقتی که تحلیل و بررسی کردیم، دیدیم که جهاد کشاورزی قدرت خیلی بالایی دراین زمینه دارد اما سیاست ها را بدون تعامل با وزارت خانه های دیگر اتخاذ می کند. در بحث حکمرانی غذا خوب عمل نمی کنیم وی ادامه داد: ما اسناد بالادستی خیلی خوبی داریم؛ مثلا مقام معظم رهبری بر تأمین غذای سالم برای آحاد جامعه تاکید نمودند، ولی ما متأسفانه در حکمرانی غذا به این مساله توجه نکردیم. چرا مردم باید نگران خوردن میوه و سبزی باشند و نگران باشند که مبادا به سموم آلوده باشد یا مثلا در پرورش سبزی و میوه از پساب فاضلاب استفاده شده باشد؟ این مساله نشان میدهد در بحث حکمرانی غذا که چند مؤلفه دارد؛ مثلا شفافیت، پاسخگویی و…، واقعاً خوب عمل نمی نماییم. صداقت با مردم و مشارکتی بودن خیلی اهمیت دارد. چرا در اجرای برنامه های امنیت غذایی از خود مردم کمک نمی گیریم. عالی پور افزود: این مشارکتی بودن هم در رابطه با بحث برابری و محوری و عدالت، هم در مورد مردم و هم در مورد تمام ذی نقشان صحبت می کند. این طور نیست که به یک ذی نقش مثلا آنچنان قدرت داده شود که بقیه مؤلفه های امنیت غذایی فراموش شود و به خاطر قدرتش پاسخگو نباشد؛ چه به جامعه و چه دیگر ذی نقشان. وی ادامه داد: ما صدای مشترک همه ذی نقشان را نداریم تا یک اولویت را انتخاب کنند و به سیاست گذار بگویند شما که سیاست گذار کلان هستید، باید به این اولویت توجه کنید. وقتی حکمرانی امنیت غذایی در ایران را بررسی می نماییم، می بینیم هر کسی فقط مساله در ارتباط با سازمان خودش را پیش می برد و نگاه بخشی دارد. آن صدای مشترک برای انتخاب اولویت ها که برمی گردد به همکاری بین بخشی مناسب، دیده نمی گردد. بنا بر این است که وقتی قیمت هایی که برای مواد غذایی در نظر گرفته می شود، نگاه می نماییم، می بینیم بخشی از جامعه اصلاً امکان تهیه مواد غذایی را ندارند. از آن طرف، تولید مواد غذایی به قدری شده که منابع آب های زیرزمینی کاهش پیدا کرده و کفاف نمی دهد و تغییر اقلیم ما را تهدید می کند. این دکترای سیاست گذاری غذا و تغذیه، اشاره کرد: من قبول دارم که گندم محصول راهبردی است که باید در کشور تولید شود ولی در بحث خودکفایی گندم می توانیم مثل بسیاری از کشورهای دیگر کشت فراسرزمینی داشته باشیم و در مزارع خودمان محصولات دیگر تولید نماییم که آن هم به امنیت غذایی مردم ما کمک می نماید. شاید باید در برخی از سیاست های در رابطه با امنیت غذایی بازبینی نماییم و این کار واقعاً اهمیت ویژه ای دارد؛ به سبب این که اینها مؤلفه های حکمرانی امنیت غذایی هستند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب